Friese dumkes is een echt Fries koekje. Dit streekgerecht heeft een typische rechthoekige vorm ter grootte van een duim en heeft anijs en noten als kenmerkende smaakmakers.
Als echte Friezin mag een goed Friese dumkes recept hier natuurlijk niet ontbreken. Of Fryske dúmkes zoals wij hier natuurlijk zeggen.
Deze op en top Friese koekjes maak je snel en zijn heerlijk door de hazelnoten en anijs. Om tot het juiste Friese dumkes recept te komen, zijn er hier nog al wat testsessies aan vooraf gegaan. Want wat zijn nu de échte?
Typische Fryske dúmkes ingrediënten zijn wat mij betreft hazelnoten, anijs en gember. En dus geen kaneel, amandelen of andere noten. Ik kan je vertellen dat er de nodige heftige discussies gevoerd zijn. Zou dat iets met het trotse Fries zijn te maken hebben?
Elke bakker heeft natuurlijk zijn eigen recept met al dan niet een kleine twist. Hier en daar wordt, wellicht ook commercieel gezien, gekozen voor bepaalde ingrediënten. Ook de werkwijze wil nog wel eens iets verschillen. Want rol je het deeg plat uit en snijd je de koekjes op de centimeter nauwkeurig uit of kies je ervoor om ze van een ‘rol’ te snijden en plat te drukken?
Wat mij betreft hoort dit koekje aan de volgende voorwaarden te voldoen:
- De maat is ongeveer 2 x 5 cm maar het is niet een super strak rechthoekig koekje.
- Ze zijn aan de zijkant iets uitgevloeid en bovenop iets ‘ingezakt’ of ‘ingedrukt’.
- Ze zijn aan de onderkant mooi bruin gebakken, maar aan de bovenkant licht van kleur met eventueel een klein bruin randje.
- Hazelnoten zijn een must, maak je ze met amandelen dan zijn het Amelander dúmkes en cashewnoten vind ik de goedkopere optie.
- Qua smaak en mondbeleving hoor je voor de hele anijszaadjes te gaan, dat is de ster van het koekje. Gember brengt de smaak ik balans en kaneel hoort er niet in thuis.
- Het is een redelijk hard koekje, maar ook bros. Je moet je tanden er niet op stuk hoeven bijten.
Okay, laten we aan de slag gaan! Wat heb je nodig om dit te maken, waar kun je misschien tegenaanlopen en natuurlijk het recept!
Wil je het direct maken? Scroll dan door naar het recept. Print het eventueel uit en neem het mee de keuken in. Laat je me wel weten hoe het bij jou geslaagd is door een reactie of een beoordeling achter te laten?
Naar recept gaanWat zit er in Fryske Dúmkes?
Voor dit recept zijn dit de belangrijkste ingrediënten
- Bloem
Veel dumkes worden met tarwebloem gemaakt. Dat maakt het tot een compact koekje. Zeeuwse bloem zorgt voor een brosser koekje. Nu is een dumke niet super bros, maar ook niet te compact en dus kies ik het liefst voor een 50/50 mix van tarwebloem en zeeuwse bloem. - Suiker
Lichtbruine basterdsuiker zorgt ervoor dat je een heerlijk koekje krijgt wat niet té hard is én net dat beetje karamel krijgt wat het nodig heeft. - Specerijen
Dit koekje kan niet zonder heel anijszaad. Het is niet in alle supermarkten te koop, dus bestel het online of vraag je lokale friese bakker of je wat van hun mag kopen. Gember brengt de smaak in balans, maar omdat je er niet heel veel van gebruikt is het niet ‘te pittig’ maar precies goed. Ik vind dat kaneel er niet in thuishoort, wil je dat wel? Hou het dan bij een mespuntje om de rest van de smaken niet te overstemmen. - Noten
Hazelnoten of amandelen zijn de noten die je het meeste tegenkomt in de recepten en kan beide. Ik vind zelf de hazelnoot versie het lekkerste en ‘zoals het hoort’. Bak je ze met amandelen, dan maak je eigenlijk de Amelander versie. Ook lekker trouwens! Cashewnoten worden ook wel gebruikt door sommige bakkers, maar dat is mi meer een prijstechnische keuze dan kiezen voor smaak. Rooster de noten altijd, dat maakt een wereld van verschil! - Ei
Door het toevoegen van een eidooier aan het recept, voeg je iets meer vocht en vetstof toe waardoor het deeg precies de juiste constistentie krijgt en je koekjes net niet te hard worden.
Benodigde bakspullen
- Een kom of je werkvlak
Voor dit recept hoef je eigenlijk helemaal geen extra materiaal te gebruiken. Het deeg kun je prima met de hand maken op je werkvlak. In een kom is misschien handig en geeft minder geknoei. Wil je het wel met de keukenmachine maken? Gebruik dan het vlinder- of K-opzetstuk. - Een mes en evt een deegroller en lineaal
Mijn voorkeur gaat ernaar uit om het deeg gewoon op te rollen en te snijden. Wil je het deeg liever uitrollen, dan zul je de koekjes moeten afmeten en snijden en is een deegroller en lineaal wel heel handig. - Bakplaat met bakpapier of bakmatje
Om ervoor te zorgen dat de koekjes mooi bakken en niet vastplakken aan je bakplaat, bak je ze op bakpapier. Gebruik je regelmatig bakpapier en wil je een wat bewustere keuze maken, dan is een herbruikbaar siliconen bakmat ook een hele handige tip.
Als partner van bol.com kan dit artikel affilliatelinks bevatten. Bekijk mijn disclaimer voor meer informatie
Hoe maak je het?
Naast verschil in ingrediënten zorgt ook verschil in techniek van het maken voor de uitkomst van je koekje. Daarom nog even wat tips over hoe je ze maakt.
- Wanneer je de hazelnoten eerst in kleine stukjes hakt en daarna roostert, gaat het roosteren veel sneller. In een paar minuten zijn je hazelnoten mooi lichtbruin, geuren ze heerlijk en zijn ze fantastisch van smaak. Blijf er wel even bij, want als je ze vergeet branden ze snel aan.
- Hak de hazelnoten met de hand en niet in een keukenmachine. In de machine hou je vaak een groot verschil tussen grote stukken en krijg je ook veel gruis. Je wil juist de kleine stukjes hazelnoot als structuur hebben. Te grote stukken hazelnoot is onhandig bij het vormen van de koekjes.
- Meng eerst de boter met de suiker, voeg daarna het ei toe. Daarna de droge ingrediënten en als laatste de gehakte hazelnoten.
- Leg je deeg een tijdje te rusten in de koelkast. Zo komen de glutenstructuren weer wat tot rust wat voor een krokanter koekje. Bovendien zijn de koekjes het lekkerst als de specerijen even kunnen intrekken. Bovendien werkt een kouder deeg veel beter. Kneed het na het uithalen slechts even kort door.
- Bak de koekjes op een lagere temperatuur in vergelijking met andere koekjes. 160C werkt in mijn oven het beste, maar elke oven is anders dus hou de laatste minuten jouw koekjes even in de gaten in de oven. Misschien moeten ze niet iets langer of korter voor een perfect resultaat.
Veel voorkomende vragen
Zelfrijzend bakmeel bevat meer bakpoeder dan wat in dit recept aangegeven wordt. Vervangen kan, maar dan zal je koekje meer gaan rijzen en krijg je dus een iets ander resultaat. Vergeet dan niet de bakpoeder weg te laten.
Koekjes bewaar je het beste in een koektrommel of in een afgeloten luchtdichte bewaardoos.
Ik heb het zelf nog niet getest, maar heb met andere koekjes goede ervaringen door de bloem door een algemene glutenvrije bakmeel-variant te vervangen. Deze bakmeel variant bestaat vaak uit een mix van verschillende soorten glutenvrij mee. Kies je alleen voor havermoutmeel of amandelmeel dan werkt dat minder goed omdat havermoutmeel een andere smaak geeft en meer vocht nodig heeft. Amandelmeel geeft minder structuur waardoor de koekjes moeilijker zijn te vormen en het geeft teveel notensmaak, waardoor het echt een ander soort koekje wordt.
Ik bak mijn koekjes altijd met onder- en bovenwarmte. Heeft jouw oven alleen maar een hete lucht functie, kijk dan hier om te kijken welke temperatuur je dan moet bakken.
Dumkes betekent duim en dus worden ze in het nederlands wel eens vertaald naar friese duimpjes. Het verwijst naar de de duim waarmee de koekjes worden platgedrukt op de bakplaat. Dit zou tevens ook de signatuur van de bakker zijn. Ook zou het kunnen verwijzen naar de maat van het koekje, wat de maat van een kinderduim zou hebben.
Wil je ze zelf niet maken, maar ze eens van een echte bakker proeven? Dan ben je in Friesland bij elke bakker wel aan het goede adres. Ook vind je ze in bijna alle Friese supermarkten en toeristische winkels. In Friesland kun je er echt niet omheen 😉
De balans voor het maken van dit koekje is lastig, waardoor ik dit recept ook meerdere keren getest heb. Vaak kun je in Friesland deze koekjes aantreffen waar je bijna je tanden op stukbijt. Dat is mi niet de bedoeling van dit koekje. Door dit recept te volgen krijg je een heerlijk hard, maar niet té krokant koekje. Mede door het gebruik van de basterdsuiker, een mix met zeeuwse bloem én het toevoegen van een eidooier. Is jouw gebakken koekje toch te hard geworden? Dan bakt je oven wellicht iets warmer, waardoor je of de oventemperatuur wat moet verlagen of ze korter moet bakken.
Wanneer je koekjes teveel zijn uitgevloeid tijdens het bakken is je deeg te warm geweest voordat het de oven in ging. Het deeg beter koelen. Het kan ook zijn dat je oven te koud was. Warm de oven goed voor. Elke oven is anders dus het kan ook zijn dat je over wat kouder bakt dan de daadwerkelijke temperatuur. Zet de volgende keer je oven iets hoger.
Handig om te gebruiken
- Kom
- bakplaat met bakpapier
- Huishoudfolie
- deegroller
- Mes
Ingrediënten
- 115 gram boter
- 100 gram lichtbruine basterdsuiker
- 1 eidooier
- 175 gram tarwebloem of 50/50 tarwebloem en zeeuwse bloem
- 3 gram bakpoeder
- 2 gram zout
- 1 theelepel anijspoeder
- 0,5 theelepel gemberpoeder
- 1 eetlepel anijs (heel)
- 80 gram hazelnoten
- 1 eetlepel melk (indien nodig, water kan ook)
Bereidingswijze
Voorbereiding
- Verwarm de oven voor op 180C.
- Hak de hazelnoten in kleine stukjes.
- Rooster de hazelnoten in een paar minuten in de oven totdat ze goudbruin zijn.
Koekjes deeg maken
- Meng de boter met de suiker en voeg dan de eidooier toe.
- Voeg de bloem, bakpoeder, zout en de specerijen toe en meng tot een mooi homogeen deeg.
- Wanneer het deeg iets te droog is kun je een beetje melk of water toevoegen.
- Voeg als laatste de gehakte en geroosterde hazelnoten toe.
- Verpak het deeg in huishoudfolie en laat het minimaal 30 minuten in de koelkast rusten.
Koekjes maken
- Verlaag de oventemperatuur naar 160C.
- Kneed het deeg even kort door en rol het deeg in rollen van ca 2,5 cm dikte.
- Druk de rollen wat plat
- Snijd hier koekjes van van ca 2 cm breed en leg deze op de bakplaat.
- Druk ze nog een klein beetje plat.
Fryske dumkes bakken
- Zet de bakplaat in de oven.
- Bak de koekjes in ca 20-22 minuten gaar en lichtbruin.
Handige tips
Ook lekker!
Vind je dit recept lekker om te maken? Dan heb ik nog een paar lekkere Friese streekrecepten voor je!
Mooie beschrijving van de werkwijze.
Goed recept
De dûmkes zijn heerlijk geworden! Ik heb een par dagen geleden een recept geprobeerd uit een koekjesboek, met kaneel. Maar je hebt gelijk, deze zijn authentieker! Door de dooier is ook het koekje veel brosser. Dit is een blijvertje!
Nu heb het ook gebakken maar zo hard als steen ik denk dat ik verkeerde boter heb gebruikt namelijk bluband vloeibaar dit ivm allergie van lactose met onze zoon.
Maar gaan de koekjes malen en gebruiken dit als onderkant voor een taart met kersen slagroom zonder lactose.
Ik laat wel horen hoe ik het de volgende keer doe met welke boter.
mvg Auke
Klopt blueband vloeibaar is geen boter. je kunt eventueel margarine gebruiken, maar geen vloeibare variant
Erg lekker, ik doe iets minder dan de helft zeeuws bloem, om te voorkomen dat ze te bros worden.
In een mooi foliezakje ook leuk om weg te geven:)